معرّفی و تصحیح کتاب حبائب الحبیبیّه ی میرزا عبدالکریم رایض الدّین اعجوبه ی زنجانی

معرّفی و تصحیح کتاب حبائب الحبیبیّه ی میرزا عبدالکریم رایض الدّین اعجوبه ی زنجانی چکیده موضوع این پژوهش معرّفی و تصحیح کتاب حبائب الحبیبیّه ی میرزا عبدالکریم رایض الدّین اعجوبه ی زنجانی، از عرفای مشهور سلسله ی عرفانی و شیعی ذهبیّه در قرن سیزدهم هجری قمری است. سلسله ی ذهبیّه یکی از چهار سلسله ی عرفانی شیعه است. رایض الدّین یکی از مریدان و نایب میرزا بابا راز شیرازی، قطب وقت و سی و پنجمین رکن سلسله ی مذکور است که تألیفات بسیاری در موضوعات عرفانی ازجمله کتاب حبائب الحبیبیّه دارد. از آن جا که کتاب حبائب الحبیبیّه مانند دیگر آثار عرفانی بزرگان ذهبیّه نماینده ی تفکّر و جهان بینی عرفان شیعی متأخّر محسوب می شود و تا کنون هیچ گونه نقد و تنقیحی بر روی آن انجام نگرفته، در این پژوهش، تلاش شده است این کتاب معرّفی و تصحیح گردد. این پژوهش شامل سه بخش کلّی و دربردارنده ی کلّیّات، معرّفی کتاب حبائب الحبیبیّه، متن تصحیح شده ی کتاب و مقدّمات مربوط است. روش برگزیده در این پژوهش برای تصحیح، روش بینابین است که با توجّه به شیوه ی رایج در تصحیح متون عصر قاجاریّه، مبتنی بر ویرایش و ارائه ی متن منقّح، انتخاب شده است. در تصحیح کتاب، سعی شده ضمن رعایت امانت، با توجّه به اسلوب خطّ و آیین نگارش امروزین، رسم الخطّی هماهنگ و همگون به کارگرفته شود و تا حدّ ممکن تغییرات لازم اعمال گردد. هدف و مبنای نگارش نثر حبائب الحبیبیّه مانند آثار بسیاری از علما و عرفای عصر قاجاریّه، به ویژه بزرگان سلسله ی ذهبیّه، بیان ساده ی مطلب است و همه ی قواعد نویسندگی مدّ نظر نیست و گاه به تأثیر از نهضت «بازگشت ادبی» به ساده نویسی و نثر متقدّمان می گراید. در نثر او غلبه با بیان موثّر کلام از راه برقراری ارتباط نزدیک تر با مخاطب و آوردن عبارات خطابی، استشهاد به آیات قرآنی و احادیث و روایات دینی، موکّد ساختن کلام به امثال و حکم فارسی و عربی، آوردن تمثیل و تشبیهات ساده و استعارات زودیاب برای تبیین مفاهیم عالی و گاه پیچیده ی عرفانی و فلسفی و ملموس ساختن این مفاهیم است. از بارزترین اندیشه های رایض الدّین در این کتاب، اعتقاد عمیق وی به ولایت از دیدگاه بزرگان ذهبیّه است. منابع مورداستفاده ی مولّف در کتاب حبائب الحبیبیّه، قرآن کریم، منابع روایی مانند بحارالانوار، اصول کافی، نهج البلاغه، صحیفه ی سجّادیه و... ، و کتب اشعاری همچون دیوان جامی و مثنوی هفت اورنگ او، مثنوی معنوی مولوی، مخزن الاسرار نظامی، مجموعه رباعیّات مهستی گنجوی، کتاب مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه و ... بوده است.